2 października obchodzimy Dzień Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy- mieszkańcach stolicy, którzy między sierpniem a październikiem 1944 roku zginęli w masowych egzekucjach i bombardowaniach bądź przeżyli gehennę wypędzenia z burzonego przez okupanta miasta. Większość z nich, szacuje się, że nawet do 650 tysięcy osób, trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd wywożeni byli na teren Generalnego Gubernatorstwa, do obozów koncentracyjnych i na przymusowe roboty na terenie III Rzeszy. W tym trudnym czasie nie zostali jednak pozostawieni sami. Z pomocą wypędzonym ruszyli mieszkańcy nie tylko Pruszkowa, ale i okolicznych miejscowości: Podkowy Leśnej, Milanówka, Brwinowa, Grodziska Mazowieckiego, Łowicza i Błonia. Tysiące osób ofiarnie udzielało wówczas wsparcia więźniom obozu, organizując pomoc medyczną, finansową i żywnościową na terenie obozu i poza jego murami.
W czasie Powstania Warszawskiego, ale też po jego upadku Podkowa Leśna przyjęła tysiące warszawskich wygnańców. O skali udzielonej pomocy świadczy chociażby liczba mieszkańców Podkowy Leśnej. Przed wojną Podkowa liczyła 1700 mieszkańców, po powstaniu ta liczba wynosiła 20 tysięcy, choć niektórzy twierdzą, że w czasie największego napływu warszawiaków nawet dochodziła do kilkudziesięciu tysięcy. Podkowa Leśna stała się jedną z najbardziej przeciążonych uchodźcami miejscowości. W Podkowie od 12 sierpnia 1944 roku do września 1945 roku w Pałacyku Kasyno, a od 16 sierpnia 1944 roku do marca 1945 roku także w willi „Krychów” funkcjonowała filia Szpitala Wolskiego, do którego przywożono chorych z Warszawy i z obozu w Pruszkowie. Wielu mieszkańców spontanicznie angażowało się też do pracy w obozie pruszkowskim. Więcej na temat historii szpitala w Podkowie Leśnej dulag121.pl/podkowa-lesna-filia-szpitala-wolskiego/ Okres ten to piękna karta w historii miasta i jego mieszkańców.
W związku z obchodami Dnia Pamięci, w niedzielę 1 października 2017 r. ulicami Warszawy oraz Pruszkowa przeszedł „Marsz Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc”.
Warszawska część Marszu – pochód przebranych za powstańców oraz wypędzonych warszawiaków rekonstruktorów ruszył ulicami Warszawy o godzinie 10:00. Trasa nawiązywała symbolicznie do dróg, którymi między początkiem sierpnia a połową października podążały kolumny wypędzonych z domów mieszkańców stolicy. Następnie pochód przejechał do Pruszkowa, gdzie o godzinie 14.00 rozpoczęły się kolejne uroczystości.
Marsz już w Pruszkowie wyruszył spod kościoła św. Kazimierza i ulicami Kraszewskiego, Prusa, Poznańską, Polskiej Organizacji Wojskowej i 3 Maja przeszedł do pomnika „Tędy Przeszła Warszawa” na terenie dawnego obozu Dulag 121, gdzie odbyła się główna część inscenizacji, a po jej zakończeniu uroczyste złożenie kwiatów i wręczenie medali Pro Patria osobom zasłużonym dla upamiętnienia historii obozu Dulag 121.
W inscenizacji wzięła udział młodzież z podkowiańskiego liceum na Wiewiórek.
Wydarzenie odbyło się dzięki inicjatywie Starostwa Powiatowego w Pruszkowie, Muzeum Dulag 121 oraz Fundacji Edukacji Historycznej w Warszawie.
Fot. W uroczystościach poza mną uczestniczył wicedyrektor i nauczyciel historii LO nr 60 na Wiewiórek w Podkowie Leśnej Paweł Włoczewski oraz dyrektor milanowskiego LO nr 5 na Fiderkiewicza Leszek Janasik.
Źródło: S. Dygat, Pożegnania
Domański, Podkowa Leśna 1939-1948, Podkowa leśna 2007, za „Zeszyty Muzeum Dulag 121”, 2015, nr 1
www, dulag121.pl
Fotografowała: Katarzyna Tusińska