Zasada jawności jest zasadą demokratycznego państwa, mającą zagwarantować przejrzystość działania administracji publicznej.

6 września 2001r. na podstawie artykułu 61 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej – została ogłoszona Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Nakłada ona na organy administracji publicznej obowiązek udostępniania wszystkich informacji o sprawach publicznych, zwanych dalej informacjami publicznymi. Wyjątek stanowią informacje niejawne. Na prawo dostępu do informacji publicznej składają się uprawnienia do:
– uzyskania informacji publicznej, w tym informacji przetworzonej,
– wglądu do dokumentów urzędowych,
– dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.
Prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdej osobie. Udostępnianie informacji publicznych następuje poprzez: ogłaszanie w internetowym Biuletynie Informacji Publicznej, udostępnianie na wniosek osoby zainteresowanej, wyłożenie w powszechnie dostępnym miejscu. Informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej jest udostępniana na wniosek osoby zainteresowanej. Wniosku o udostępnienie informacji publicznej nie trzeba uzasadniać. Jeżeli informacja może być przekazana niezwłocznie, w formie ustnej lub pisemnej, osoba występująca o informację nie musi składać wniosku pisemnego.

Ustawa ta określając zakres przedmiotowy i podmiotowy dostępu do informacji publicznej wskazała na pierwszym miejscu tryb ogłaszania informacji publicznych, w tym dokumentów urzędowych, w Biuletynie Informacji Publicznej. Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) został stworzony w celu powszechnego udostępniania informacji publicznej w postaci elektronicznej. Biuletyn ten składa się z witryn WWW, na których władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne udostępniają informacje publiczne wymagane przez polskie prawo.

Od osoby, która wnosi o udostępnienie informacji publicznej nie można żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego i zgodnie z art.7 dostęp do informacji jest bezpłatny, a zgodnie z art. 13 ust. 1 uodp udostępnienie informacji następuje bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem dwóch sytuacji:

– jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w ww. terminach, podmiot obowiązany do jej udostępniania powiadamia w tym terminie o powodach późnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku (art. 13 ust. 2 uodp). Ustawodawca precyzuje w art. 10 ust. 2, że informacja, która może być udostępniona niezwłocznie, jest udostępniania w formie ustnej lub pisemnej, nawet bez pisemnego wniosku.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej nie jedynym aktem prawnym realizującym zasadę jawności. Temat jawności i dostępu do dokumentów jest zapisany np. w ustawie o samorządzie gminnym i ustawie o finansach publicznych.

Prawo dostępu do informacji publicznej gwarantuje obywatelom pełną wiedzę o wydatkowanych funduszach publicznych i działaniach podejmowanych przez władzę. Jest narzędziem kontroli społecznej, tego czy decyzje podejmowane są obiektywnie i według przyjętych procedur i w zgodzie z prawem.

Informowanie mieszkańców jest najprostszą metodą i jednocześnie wymagającą od władz najmniejszego wysiłku, dlatego dziwi fakt, że w Podkowie na stronie BIP nie są zamieszczane informacje na temat przeprowadzonych kontroli, bądź są zamieszczane wybiórczo (pomimo ustawowego obowiązku), brak dokumentów przetargowych, np. kryteriów wg jakich zostały wysyłane zapytania ofertowe oraz protokołów wyboru oferty i wielu innych dokumentów, nie wspomnę, że pozyskanie informacji co do podejmowanych działań inwestycyjnych jest praktycznie niemożliwe.

Te ogromne braki w przejrzystości i transparentności działań Burmistrza i urzędu pokazują jak daleko nam do wysokich, europejskich standardów.