Żyjemy w kraju, w którym prawa człowieka nie są w pełni respektowane,  w którym o rzeczach wydawałoby się oczywistych, należy nieustająco przypominać. Rada Miasta Podkowa Leśna na sesji 20 maja 2021 r.  jako wyraz solidarności i wsparcia dla wszystkich osób, których prawa są lub mogą być zagrożone podjęła uchwałę przyjmującą Podkowiańską Deklarację Poszanowania Praw Człowieka w treści poniżej:

„PODKOWIAŃSKA DEKLARACJA POSZANOWANIA PRAW CZŁOWIEKA

Tworzenie społeczności składających się z grup o różnym statusie majątkowym, odmiennych wyznaniach czy zwyczajach było od początku wpisane w projekt miast ogrodów, do których zalicza się Podkowa Leśna.

Rada Miasta Podkowa Leśna uznaje godność każdego człowieka za wartość podlegającą poszanowaniu i ochronie, podkreśla prawo jednostki do decydowania o własnym życiu i utożsamia się z takimi wartościami europejskiego dziedzictwa kulturowego, jak tolerancja, akceptacja, solidarność, równość i wolność osobista drugiego człowieka.

Rada Miasta Podkowa Leśna sprzeciwia się wszelkim formom dyskryminacji i wykluczenia ze względu na cechy osobowe, wyznanie, światopogląd, narodowość, pochodzenie etniczne, rasę, wiek, tożsamość płciową czy orientację seksualną.

Miasto Ogród Podkowa Leśna ma w swojej historii wiele chlubnych kart świadczących o ochronie i kultywowaniu wartości humanistycznych i równościowych, które swój wyraz znajdowały w empatii i poświęceniu mieszkańców. Podczas II wojny światowej w naszej miejscowości znalazła schronienie ludność cywilna wypędzona ze stolicy w trakcie Powstania Warszawskiego, a w czasie stanu wojennego społeczność Podkowy udzieliła wsparcia przedstawicielom demokratycznej opozycji. W podkowiańskim kościele św. Krzysztofa odbywały się nabożeństwa koncelebrowane przez duchownych kościołów rzymsko-katolickiego, grekokatolickiego i protestanckiego. W naszym mieście osoby o różnych wyznaniach religijnych i bezwyznaniowi znajdują swój dom. W podkowiańskiej szkole samorządowej uczą się dzieci z pobliskiego ośrodka dla uchodźców w Dębaku. Niejednokrotnie społeczność Podkowy Leśnej reagowała na niepokojące ataki homofobii, eskalację przemocy wobec dzieci i kobiet, i dyskryminację osób wykluczonych społecznie, a także sprzeciwiała się naruszaniu praw człowieka w Polsce, w tym próbom dehumanizacji osób LGBT+.

Pragniemy, aby te wartości, które uważamy za ważny element dziedzictwa społecznego i kulturowego naszej miejscowości, były podtrzymywane także dzisiaj, wobec nowych wyzwań jakie niesie ze sobą współczesność. Rada Miasta Podkowa Leśna deklaruje wolę ich kultywowania i zwraca się również z apelem do innych lokalnych i ponadlokalnych instytucji i organizacji o pielęgnowanie ducha tolerancji i szacunku dla odmiennych wyznań, poglądów, przekonań i sposobów życia”.

Dobrze wiemy, że Polska ma ogromny problem z gospodarką wodną. Dlatego na terenie Podkowy Leśnej od kilku lat podejmujemy działania, które mają służyć retencjonowaniu i zbieraniu deszczówki w miejscu opadu, albo z terenów przyległych. Dokładnie chodzi o zatrzymanie opadu i spływu wody poza teren miasta. O tym był poświęcony mój artykuł w branżowym piśmie Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie z lipca 2020 r. /Nr 12-1(65)/, gdzie przykłady z Podkowy miały stać się inspiracją, czy zwyczajnie dobrą praktyką dla innych samorządów. O problemach zasobów wodnych i technicznych możliwościach ich rozwiązywania, ale także o uwarunkowaniach prawnych dyskutowaliśmy też na konferencji w czerwcu zeszłego roku pn. „O suszy… w sieci”, na którą miałem przyjemność być zaproszony.

Wystąpiliśmy z wnioskiem o dofinansowanie  z budżetu województwa mazowieckiego na nasadzenia zielone i utworzenie ogrodów deszczowych. Z sukcesem – zostaliśmy najwyżej ocenieni, co uplasowało nas na pierwszym miejscu gmin, które otrzymają dotację.

Ogród deszczowy

Ogrody deszczowe zbierają wody opadowe z tzw. terenów uszczelnionych. Jeśli jest to dach, to ogród zasila woda z rynien. W przypadku wody z chodników czy dróg potrzebne jest wykonanie odpowiednich spadków lub zagłębień/rowów, by woda miała gdzie spłynąć. Dzięki odpowiedniej roślinności oraz warstwom filtrującym, podłoże ogrodu deszczowego jest w stanie wstępnie oczyścić wodę i wprowadzić ją do głębszych warstw gleby. Takie ogrody planujemy w trzech miejscach: dwa przy ulicy Sienkiewicza i jeden u zbiegu ulicy Myśliwskiej i Błońskiej. Będzie to polegało na ukształtowaniu niecki, wypełnieniu niezbędnym materiałem organicznym, umieszczeniem elementów drenujących i nasadzeniu roślin wieloletnich dedykowanych do tego typu założeń. Ogród deszczowy lokalizuje się w najniższych punkach bardzo małych, lokalnych zlewni – zwykle tam, gdzie po deszczu robią się kałuże. Sama „technologia” ma minimalizować straty na parowanie z gleby, ogród ma pomóc w powolnej absorpcji wody opadowej, zastąpić niekorzystny wpływ strat na parowanie z gleby, na korzystniejszą ewapotranspirację. O podobnych rozwiązaniach wód opadowych w ulicach drogowych pisałem i przedstawiałem na spotkaniach z mieszkańcami już w marcu 2015 roku, przedstawiając państwu dobre zachodnie wzorce m.in. natural drainage system, które w części implementujemy w Podkowie Leśnej.

Natomiast zielenią zostaną obsadzone dwa odcinki nowo wybudowanych ulic: Mickiewicza i Błońskiej. Pasy drogowe zostaną wzbogacone poprzez nasadzenia drzew, krzewów i bylin.

Na oba te zadania miasto pozyskało pieniądze w wysokości 50 % całości planowanych do wydania środków, tj. 377.210 zł.

fot.aldergrovestar.com; rain garden/Wetland pinterest.com

6. pozycję zajmujemy w Rankingu Samorządów 2019: Potencjał finansowy miast i gmin  (ranking nadwyżki operacyjnej netto). Od kilku ostatnich lat, regularnie zajmujemy wysokie miejsca w rankingach mierzących wskaźniki ekonomiczne, jakości zarządzania czy opisujące rozwój i standard życia mieszkańców.

Najbardziej cieszą informacje o zwycięstwie w rankingach, które opracowują  zespoły naukowców, akademików czy ekspertów z danej dziedziny. W efekcie analiz wyłania się liderów z wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w Polsce czyli 2477 na szczeblu gminnym, 316 powiatowym i 16 wojewódzkim. Podkowa Leśna najczęściej konkuruje w kategorii miast, gmin miejsko-wiejskich, w tym miast powiatowych z wyłączeniem miast powyżej 100 tyś mieszkańców.

Ranking, o którym wspominam jest ważny, bo dotyczy „poduszki bezpieczeństwa budżetowego”. Ma to o tyle istotne znaczenie, że nadwyżka netto pokazuje możliwości rozwojowe gminy, a sam ranking uwzględnia negatywne dla samorządu zmiany zmniejszające dochody podatkowe jak i sytuację wywołaną pierwszym pełnym rokiem pandemii.

Od dłuższego czasu sytuacja finansowa samorządów jest trudniejsza niż sugeruje to rząd w oficjalnych komunikatach. Prof. Swaniewicz w swoim komentarzu do rankingu pisze „Wspomniane przepisy podatkowe, rosnące koszty wykonywania różnych zadań, sprawiały, że dane o wzroście mierzonych w wartościach absolutnych dochodów były bardzo mylące. Świadczą o tym chociażby dane odnoszące się do nadwyżki operacyjnej budżetu. Liczba jednostek samorządowych notujących w latach 2017-2019 nadwyżkę operacyjną powyżej 15% budżetu zmniejszyła się – w porównaniu z analogicznym wskaźnikiem wyliczonym dla danych o dwa lata wcześniejszych (czyli dla lat 2015-2017) – z 330 do 241. O ile w przypadku samorządów wojewódzkich i powiatowych ta negatywna tendencja nie jest widoczna, to w przypadku gmin rzuca się w oczy bardzo wyraźnie. Wśród miast na prawach powiatu taką stosunkowo wysoką nadwyżkę zanotowały w latach 2017-2019 tylko 3. Z kolei liczba samorządów notujących deficyt bieżący (czyli niższe dochody bieżące od wydatków bieżących) – wprawdzie w dalszym ciągu niska – wzrosła z 8 w 2017 do 11 w 2018 i do 14 w 2019 r.”

Zamknięcie gospodarki związane z pandemią z jednej strony spowodowało potrzebę dodatkowych wydatków, a z drugiej prowadziło do dramatycznego załamania dochodów samorządów.

W miastach na prawach powiatu nadwyżka operacyjna (w porównaniu z trzema kwartałami 2019 r.) była średnio mniejsza o 39,5%, a w pozostałych gminach o 32%. Nie była to zatem korekta, ale dramatyczne załamanie.

Ranking dotyczy wskaźnika, którym jest średnia wartość nadwyżki operacyjnej netto z lat 2017-2019, Warto zwrócić uwagę, że w przypadku połowy miast na prawach powiatu oraz gmin wartość dla roku 2019 była niższa niż średnia dla całych trzech lat. Mówimy więc, o stopniowym pogarszaniu się kondycji finansowej samorządów.

Tabela 1. Liczba samorządów notujących deficyt bieżący na koniec 2019 r.

Jeśli patrzymy na dane odnoszące się do średniej z lat 2017-2019 to samorządów notujących deficyt operacyjny netto w tym okresie znajdujemy 121 (por. także tabela 2).

Tabela 2. Samorządy według wielkości nadwyżki operacyjnej netto na 1 mieszkańca (średnia z lat 2017-2019).

Podkowa Leśna nie zanotowała deficytu w badanym okresie, ba nadwyżka operacyjna netto w 2019 r wyniosła więcej niż średnia z lat 2017-2019r. Zajęliśmy 6 miejsce na 606 klasyfikowanych gmin miejskich i miejsko-wiejskich, a pod względem wartości bezwzględnej 17 w Polsce wśród wszystkich j.s.t.

Znaleźliśmy się w ekskluzywnym gronie jednostek z nadwyżką per capita przekraczającą 1000 zł., w tej grupie nie znajdujemy żadnego miasta wojewódzkiego (najlepszy rezultat notuje Gdańsk – 775 zł). Wśród mniejszych miast na prawach powiatu najokazalszą nadwyżką odznacza się Sopot (1421 zł), ale w zestawieniu wszystkich samorządów gminnych znalazłby się dopiero na 24 miejscu, a kolejne najzamożniejsze miasta na prawach powiatu jeszcze niżej: Świnoujście (nadwyżka 1281 zł) na 28 oraz Gliwice (1175 zł) na 39 miejscu.

Liderami rankingu są gminy charakteryzujące się wysokimi dochodami z podatków lokalnych, w tym od nieruchomości  (jak kopalnie), podatki portowe czy tymi związanymi z turystyką. W gronie liderów pod tym względem, też jesteśmy wyjątkowi.

Aby utrzymać te dobre wskaźniki podejmujemy od lat wiele działań z zakresu optymalizacji kosztów, czyli oszczędności jak i efektywności wydatków, ale też takich które w perspektywie długoletniej mają przyczynić się do poprawy struktury dochodów miasta i dywersyfikacji ich źródeł. Np. te związane z proponowanymi  zmianami w Studium Zagospodarowania Przestrzennego. Bez ciągłego poszukiwania możliwości poprawy kondycji finansowej, uniezależniania się od udziału w dochodach PiT, tym samym zwiększania obojętności budżetu na decyzje, które zapadają poza naszym miastem, może dojść do stopniowego ubożenia miasta i stagnacji jaka jeszcze kilka lat temu miała miejsce. Niestety, w tym wypadku, należy sobie wziąć do serca, że z kryzysów gospodarczych wychodzi się dużo dłużej niż trwa okres prosperity.

Wraz z nadejściem wiosny zaczynamy w naszych  ogrodach porządkujemy, pielęgnujemy, przygotowujemy się do sezonu. Z pewnością dużą przyjemność sprawiają nam pierwsze wiosenne kwiaty, nowe nasadzenia, szczególnie, że w tym roku przyszło nam na nie dłużej czekać. Podobnie jak w prywatnych ogrodach, w przestrzeni miejskiej prace pełną parą, firma sprzątająca zajmuje się porządkami na ulicach, za nami już jest pierwsze koszenie i nasadzenia w donicach. Ciepłe dni sprawiły, że kwiaty otworzyły się dla nas z radością.