W celu realizacji polityki ekologicznej państwa także organy wykonawcze gmin sporządzają programy ochrony środowiska
uwzględniając w nich cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia ustalonych celów.  Program ochrony środowiska dla gminy wytycza cele szeroko rozumianej polityki ekologicznej, np. takie jak:
– racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
– ochronę powietrza i ochronę przed hałasem,
– ochronę wód poprzez właściwą gospodarkę wodno-ściekową oraz
racjonalizację zużycia wody,
– ochronę gleb i powierzchni ziemi przez minimalizowanie destrukcyjnych
oddziaływań przemysłu i komunikacji,
– ochronę zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróżnorodności. Taki Program został na opracowany dla Podkowy w 2011 roku.  Po okresie 2 lat JST powinna sporządzić raport z realizacji programu. Mamy czerwiec 2014 roku, ale trudno, lepiej późno niż wcale.

Raportowi dokładnie przyjrzała się komisja ŁBiOŚ, oto kilka wniosków, nie będę komentował merytorycznej zawartości raportu. Ale nasuwa się pytanie, kto i po co przyjął i zapłacił za taki dokument?

Ocena zawartości merytorycznej Raportu z realizacji Gminnego Programu Ochrony Środowiska (POŚ) za okres do 2013 roku.
I. Ocena wskaźników monitorowania efektywności POŚ (3.1)
Wyniki analizy tabeli nr 2, s. 8–9:
1. Przy niezmiennej długości sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej (Lp. 9 i 15) oraz takim samym rocznym wzroście ilości gospodarstw domowych korzystających z obu sieci (2013: 1158 – wodociąg, 1153 – kanalizacja; Lp. 7 i 10) autor Raportu wskazuje na:
– „wyraźny spadek” poboru wody wodociągowej (w l. 2011–2013 o 80 170 m³, tj. o ok. 66%),
– za ten sam okres „spadek” ilości ścieków dostarczonych z terenu gminy (spadek o 11 000 m³, tj. o ok. 7%).
Spadek ilości ścieków jest prawie ośmiokrotnie mniejszy od spadku poboru wody. Są to niespójne dane, które nie znajdują żadnego logicznego uzasadnienia i potwierdzenia w zapisach z realizacji budżetu miasta.
W konsekwencji tym samym błędem są obarczone wnioski z wyliczeń wynikowych:
– zużycie wody w przeliczeniu na jedno gospodarstwo domowe oraz na jednego mieszkańca;
– produkcja ścieków na jedno gospodarstwo domowe oraz na jednego mieszkańca.
„Wyraźny wzrost” ilości gospodarstw domowych korzystających z sieci wodociągowej w latach 2011–2013 o 16% i kanalizacyjnej o 18,6% (lp. 7 i 10) pozostaje w sprzeczności z „wyraźnym spadkiem” poboru wody o 66% i „spadkiem” ilości ścieków dostarczanych z terenu gminy o 7% (lp. 4 i 12). Opisana w Raporcie zależność nie znajduje żadnego potwierdzenia w danych wynikających z realizacji budżetu miasta. Raport nie zawiera analizy przyczyn tej rozbieżności ani wniosków.

2. W Raporcie stwierdza się, że „wydatki ponoszone przez UM na utrzymanie zieleni miejskiej stanowią istotną pozycję w ramach wydatków ponoszonych na realizację POŚ” i wynosiły:
– w 2011 roku 78,15%,
– w 2012 roku 31,28%,
– w 2013 roku 47,27%”.
Wydatki te były głównie realizowane w ramach umowy przetargowej na utrzymanie zieleni w mieście (s. 11 Raportu – przyp. nr 14–16). W Raporcie brak jest analizy struktury wydatkowania tych środków budżetowych.
Z umów z wykonawcą utrzymania zieleni w mieście w latach 2011–2013 wynika, że środki zostały wydatkowane na koszenie trawy, usuwanie chwastów, strzyżenie żywopłotów i formowanie roślin, nawożenie i podlewanie trawników i krzewów przy określonych w umowie ulicach oraz na wycinkę drzew. Są to zadania własne gminy – ich realizacja nie stanowi realizacji założeń POŚ, ujętych w 3.2.4 „Poprawa stanu zieleni miejskiej” ( s. 21–22).
Raport nie zawiera wniosków w odniesieniu do realizacji założeń POŚ w tym zakresie.
II. Ocena realizacji programu zadaniowego oraz osiągnięcia celów okresowych (3.2)
Wyniki analizy tabel nr 3–12, s. 12–36:
Autor Raportu dokonuje „oceny realizacji Programu” przez „ogólną ocenę sposobu wdrażania działania”, podając „przykładowe działania podejmowane w okresie sprawozdawczym” (tytuł w tabelach ujętych w Raporcie z realizacji POŚ). Autor informuje, że „raport został opracowany na podstawie informacji udostępnionych przez przedstawicieli Urzędu Miasta Podkowa Leśna” oraz informacji zamieszczonych w Biuletynie Informacji Publicznej.
Komisja ŁPBiOŚ szczegółowo przeanalizowała tę część Raportu i stwierdziła, co następuje:
1. W Raporcie sześć razy (s. 12, 13, 27–29) zawarta jest informacja o zróżnicowaniu opłat za korzystanie z wody wodociągowej i odprowadzanej do kanalizacji przez uwzględnienie podliczników. Uchwałą RM 148/XXIX/2013 z 21 marca 2013 roku wprowadzone zostały jednolite stawki za wodę – zadania ujęte w POŚ nie są wdrażane przez zróżnicowanie opłat, jak wynikałoby z zapisów w Raporcie.                                                                                                                                     2. W Raporcie 13 razy została podana informacja o tym, że wdrożenie zadania ujętego w POŚ nastąpiło przez działanie pod nazwą „edukacja ekologiczna”, bez przytoczenia konkretnych działań UM oraz bez określenia wysokości środków budżetowych wydatkowanych na ten cel (s.12, 13, 18, 19, 22, 26–29).
Informacje te nie znajdują żadnego potwierdzenia w rzeczywistych działaniach. Tak ogólnikowe stwierdzenia uniemożliwiają ocenę realizacji POŚ w latach 2011–2013.
Komisja zwraca ponadto uwagę, że na stronie miasta, w zakładce „Środowisko – aktualności”, w latach 2011–2013 ukazało się 21 informacji bieżących nt. środowiska (np. sprzątanie lasu, rozdawanie budek dla ptaków, opieka nad zwierzętami, system gospodarowania odpadami, spotkania z leśnikiem). Komisja nie ma informacji na temat liczby audycji z zakresu edukacji ekologicznej, nadanych w tym okresie w ramach czasu antenowego w Radiu Bogoria.
3. Komisja kwestionuje zapisy w Raporcie dotyczące edukacji ekologicznej (s. 34, pkt 3) i traktuje je jako zapisy puste, z uwagi na brak konkretnych informacji na temat rodzaju i ilości podjętych przez UM działań w tym zakresie.
4. W Raporcie 14 razy została podana informacja, że zadanie ujęte w POŚ zostało wdrożone przez „ujęcie przedmiotowego zagadnienia w uchwalonym POŚ” (s. 13, 18, 19, 22, 26, 29). Większość tych zapisów dotyczy propagowania zachowań proekologicznych. Termin realizacji: 2012 i lata następne, realizator – w zdecydowanej większości zadań Urząd Miasta.
Komisja zwraca uwagę, że „ujęcie przedmiotowego zagadnienia w uchwalonym POŚ” nie jest równoznaczne z realizacją zadania, tym bardziej, że POŚ na lata 2011–2014 został opublikowany w BIP-ie na stronie miasta dopiero w grudniu 2013 roku.
W związku z tym w okresie, którego dotyczy Raport, nie może być mowy o realizacji zadań ujętych w POŚ, polegających na ich propagowaniu przez samo zamieszczenie w Programie stosownego zapisu, ponieważ Program ten do czasu podjęcia prac nad
Raportem z jego wykonania nie był podany do wiadomości publicznej.
5. Na podstawie informacji z Urzędu Miasta, Komisja stwierdziła, że w Urzędzie nie prowadzi się ewidencji działań podejmowanych w ramach realizacji zapisów POŚ:
– ewidencji kontroli szamb, uwzględniających porównanie ilości pobieranej wody z wodociągu z ilością wywożonych ścieków (s. 12, pkt 3),
– ewidencji kontroli egzekwowania zakazu spalania odpadów w piecach domowych (s. 18, pkt 3).
Ponadto w Urzędzie Miasta nie są sporządzane sprawozdania z realizacji objętego zapisami POŚ zadania nadzoru gminy nad odbiorem nieczystości płynnych z prywatnych posesji oraz przez system kanalizacji miejskiej. Brak ewidencji działań podejmowanych przez Urząd Miasta oraz pisemnych sprawozdań uniemożliwia analizę i ocenę realizacji zadań zapisanych w POŚ.
6. Komisja kwestionuje zapis: „Dokonano poboru wody w cieku doprowadzającym wodę do zbiornika”, tj. w Niwce (s. 14, pkt 11). Pismem z 20 maja 2014 roku Urząd poinformował Komisję: „Termin przedmiotowej analizy został przesunięty z końca 2013 z uwagi na pokrywę lodową w miejscu poboru wody”. Zdaniem Komisji, zadanie ujęte w POŚ: „Pobór próbek powinien być dokonywany co najmniej raz w roku i obejmować analizę wody w cieku, jak i w zbiorniku”, nie zostało wdrożone.
7. Zadaniem określonym w POŚ w zakresie ochrony zasobów i jakości wód było: „Przeprowadzenie analizy efektywności obecnie funkcjonującego systemu zaopatrzenia ludności w wodę” (s. 15, pkt 12 oraz s. 28, pkt 1). Komisja zwróciła się do Urzędu o przekazanie wniosków z tej analizy. Pismem z 20 maja 2014 roku Urząd poinformował, że „analiza nie miała charakteru odrębnego opracowania” oraz że „system zaopatrzenia w wodę w analizowanym okresie co do zasady działa prawidłowo”. Brak opracowania w zakresie analizy efektywności funkcjonowania systemu zaopatrzenia mieszkańców w wodę wraz z pisemnymi wnioskami oznacza, że zadanie nie zostało wdrożone.
8. Komisja kwestionuje zapis: „Wdrożone mechanizmy finansowe zachęcające do oszczędności wód uzdatnionych”(s.13, pkt. 8 i 9) – w tym punkcie Raportu nie ma żadnej informacji, o jakie mechanizmy chodzi.
9. Komisja zauważa, że w Raporcie podane są sprzeczne informacje na temat systemu monitorowania ilości podawanej wody: system monitoringu „został wdrożony” (lp. 10, s. 14; lp. 15, s. 16; lp. 1, s.28), ale „nie opracowano bazy danych, która umożliwiłaby gromadzenie pozyskanych wyników monitoringu” (lp. 11, s. 14).
Komisja kwestionuje tym samym wniosek, że przyjęte w POŚ cele krótkoterminowe w zakresie poprawy jakości i zasobów wód powierzchniowych i podziemnych „są prawidłowo wdrażane”.
10. Komisja kwestionuje zapis: „Co do zasady stosowane są nasadzenia zastępcze w miejscach wyciętych drzew” (lp. 4, s. 22) – na stronie 9 Raportu w tab. 2, poz. 21: „Liczba drzew posadzonych w stosunku do ilości drzew wyciętych” w 2013 roku: 15/174 = 0,09.
Komisja zauważa, że w świetle powyższych danych stwierdzenie w Raporcie, że „co do zasady stosowane są nasadzenia zastępcze w miejscach wyciętych drzew”, (lp.4, str.22) jest nieprawdziwe.
Przyjęte w Raporcie wskaźniki dotyczące liczby drzew wymagających objęcia lub objętych zabiegami na podstawie ekspertyz są czysto teoretyczne – zob. przyp. 6 i 7 s. 9.
11. Komisja kwestionuje zapis dotyczący akcji promującej pod nazwą „tydzień bez samochodu” (s.18, 20, 25), ponieważ informacja o takiej akcji nie była ani podana do wiadomości publicznej, ani poparta konkretnymi działaniami promującymi.
12. Komisja kwestionuje zapis: „pomimo licznych prób nie udało się opracować i uzgodnić ostatecznej wersji koncepcji organizacji ruchu” (s.18, 24). Począwszy od 2011 roku BM nie zrealizowała zapisów zawartych w budżecie dotyczących opracowania projektu organizacji ruchu dla całego miasta. Wspomniana w Raporcie koncepcja organizacji ruchu została uzgodniona w konsultacjach społecznych w poprzedniej kadencji oraz przyjęta do aktualizacji Strategii miasta.
Ponadto Komisja zauważa, że Raport zawiera błędną informacje na temat procedury uzgodnień koncepcji organizacji ruchu (s.24) – koncepcja nie podlega uzgodnieniu w Starostwie Powiatowym (pismo Wydziału Komunikacji Starostwa Powiatowego WK-542.16649/09 z 20 stycznia 2010 r.).
13. Komisja zauważa, że w zakresie propagowania działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania energii została, zgodnie z Raportem, „przeprowadzona wstępna analiza zastosowania rozwiązań bardziej efektywnych w zakresie oświetlenia ulicznego” (s. 27, pkt 3). W piśmie z 20 maja 2014 roku Urząd poinformował komisję, że „analiza ta nie miała charakteru odrębnego opracowania”. Brak pisemnego opracowania wraz z wnioskami uniemożliwia ocenę realizacji zadania ujętego w POŚ.
14. Komisja kwestionuje zapis: zadanie – „Nawiązanie ścisłej współpracy z Lasami Państwowymi” – „działanie wdrożone”, realizacja – „Zasady te zostały ustalone przy okazji opracowania Planu urządzania lasu” (s. 31, pkt 6).
Komisja zauważa, że Plan urządzania lasu w Podkowie Leśnej nie ma nic wspólnego z Nadleśnictwem oraz Lasami Państwowymi: w odniesieniu do działek prywatnych został on opracowany na koszt i odpowiedzialność Starostwa Powiatowego; w odniesieniu do działek miejskich – na koszt i odpowiedzialność Burmistrz Miasta i podlega uzgodnieniu w Starostwie Powiatowym.
Wbrew zapisom w Raporcie, zadanie nie zostało wdrożone.
15. Komisja stwierdza, że zadanie „stworzenia nieformalnego zespołu doradczego/opiniującego”, składającego się z przedstawicieli organizacji pozarządowych (lp. 1, s. 32) nie zostało zrealizowane. Informacja o realizacji zadania: „na terenie gminy prowadzona jest dość intensywna współpraca z organizacjami pozarządowymi” – jest ogólnikowa i nie odnosi się do konkretnych działań w tym zakresie. Komisja kwestionuje zapis o „wdrażaniu działania”.
16. Komisja stwierdza, że zadanie opisane w punkcie 2, s. 33 nie zostało wdrożone:
– informacje dot. środowiska nie są upubliczniane w BIP-ie na stronie internetowej miasta: zakładka „Wykaz danych o środowisku” nie zawiera dostępnych dla mieszkańców informacji;
– w zakładce „Środowisko – aktualności” zamieszczona została jedna informacja nt. wyników analiz wody; ostatnie opublikowane wyniki analiz wody w zakładce „Ocena jakości wody” dotyczą sprawozdania z 17 sierpnia 2012 roku;
– nie stworzono „platformy informacyjnej” na stronie internetowej miasta.
17. Zadanie ujęte w punkcie 5, s. 34 nie zostało wdrożone w części dot. udostępnienia POŚ poprzez stronę internetową miasta – POŚ został zamieszczony w BIP-ie w grudniu 2013 roku, czyli dwa lata po jego uchwaleniu przez Radę Miasta.
18. Komisja zauważa także, że Raport z realizacji POŚ do 2013 roku został sporządzony niedbale. Stosowane są terminy: „Rada Gminy, Zarząd, Urząd Gminy”, używane są skróty, których objaśnienia nie ma w słowniczku, np. Mg, GIS. Występują błędy w przypisach: (15 i 16, s. 11).
Koszt opracowania Raportu wyniósł 2500 zł netto.

Mając na uwadze te ustalenia, w szczególności błędy merytoryczne, a także to, że Raport nie zawiera wniosków końcowych, które mogłyby stanowić podstawę do opracowania w bieżącym roku Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Podkowy Leśnej na lata 2015–2018, Komisja Ładu Przestrzennego Bezpieczeństwa i Ochrony Środowiska zaopiniowała ten Raport w całości negatywnie.
Stanowisko wraz z powyższą opinią Komisja podjęła jednogłośnie (5 za), na posiedzeniu w dniu 20 maja 2014 roku.
Ponadto Komisja stawia wniosek o odczytanie niniejszego Stanowiska Komisji ŁPBiOŚ dla Rady Miasta na najbliższej sesji oraz załączenie go do protokołu z tej sesji. Komisja wnioskuje również o zamieszczenie Raportu wraz ze Stanowiskiem Komisji ŁPBiOŚ na stronie internetowej miasta w BIP-ie oraz o poinformowanie o dostępności tych dokumentów także w Biuletynie Miasta.
Komisja zwraca uwagę, że zgodnie z informacją z Urzędu Miasta, Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska do 2013 roku „zostanie przesłany do Starostwa Powiatowego na pisemny wniosek Starosty Powiatu Grodziskiego”.
Podkowa Leśna, 12 czerwca 2014 roku

/Źródło: BIP/

W związku z ważną rocznicą – 25 przemian ustrojowych, podjęliśmy we współpracy ze wszystkimi szkołami na terenie Podkowy Leśnej, działania mające na celu integrację międzypokoleniową i edukację historyczną. Na szczególne podkreślenie zasługuje partnerstwo Szkoły Podstawowej nr 2 Klubu Inteligencji Katolickiej – jednej z pierwszych szkół niepublicznych, która obchodzi w tym roku swoje 25 lecie istnienia i jest niewątpliwie żywym znakiem przemian ustrojowych w Podkowie Leśnej. W sobotę 7 czerwca 2014r. odbył się rodzinny Rowerowy  Rajd Wolności, nad którym patronat objął Prezydent RP Bronisław Komorowski.

Naszym punktem startowym było przypomnienia działalności ks. Leona Kantorskiego oraz roli podkowiańskiego Kościoła w odzyskaniu wolności. Następnie przejechaliśmy przez miejsca działalności tajnych radiostacji, drukarni, koncertów, spotkań. W wydarzeniu, jako prelegenci wzięły udział osoby, które swoją postawą przyczyniły się do zmiany systemu bądź były „świadkami historii”: Grzegorz Dąbrowski, Zofia Broniek, Anna Kalinowska, Jan Borowiec, Wojciech Skowron. Wśród osób, którym poświęciliśmy garść wspomnień znalazł się niedawno zmarły Bohdan Skaradziński i Jan Jarco – Honorowi Obywatele Podkowy Leśnej. Przypomnieliśmy też wydarzenia, jakie zaszły w Polsce w wyniku konsekwencji zmian ustrojowych: wejście do Unii Europejskiej oraz przyjęcie do NATO oraz Europie – zburzenie muru berlińskiego. Happeningowy charakter imprezy nadał wydarzeniu bardzo atrakcyjną i łatwo przyswajalną dla dzieci i młodzieży formę. Sam pomysł przejazdu rowerami związany jest z aktywnością, w której mogły uczestniczyć całe rodziny: dziadkowie, rodzice i dzieci, wzbogacając swoją wiedzę historyczną i społeczną, jednocześnie dbając o rozwój fizyczny i integrację międzypokoleniową. Towarzystwo Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna przygotowało folder poświęcony działalności opozycyjnej ks. Leona Kantorskiego, który otrzymali wszyscy uczestnicy rajdu.

Ogromnie cieszy nas fakt, że przyjęta przez nas dość innowacyjna formuła przekazywania faktów historycznych, spotkała się z tak ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Podkowy i miejscowości ościennych. Wśród licznie przybyłych osób, znaleźli się reprezentanci czterech pokoleń.

Wydarzenie było organizowane w ramach Festiwalu Otwarte Ogrody i akcji Polska Na Rowery.

W Polsce obywatele co kilka lat wybierają swoich przedstawicieli do władz na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym oraz do Parlamentu Europejskiego. Czy jednak na udziale w wyborach powinno kończyć się zainteresowanie mieszkańców sprawami publicznymi? Jak wygląda i powinna wyglądać komunikacja władz z mieszkańcami między wyborami? Kto powinien zadbać o to, by kolejne decyzje dotyczące spraw publicznych zapadały przy udziale obywateli? Jak wygląda proces wdrażania partycypacji publicznej, jakie są metody i narzędzia budowania współpracy pomiędzy władzą a obywatelami?

Motywem podjęcia przeze mnie tematu partycypacji społecznej są moje różnorodne doświadczenia w zakresie współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego oraz z lokalnymi społecznościami, moje duże zaangażowanie społeczne w miejscu zamieszkania, chęć rozpoznania możliwości tworzenia platformy komunikacyjnej na poziomie gminnym. Pojęcie partycypacji społecznej ostatnimi czasy jest popularne, jednak nie mam wątpliwości, że partycypacja często sprowadzana jest do działań pozornych. Taka pozorna partycypacja przyczynia się do powstawania konfliktów i jest zwykłą stratą czasu. Większa świadomość społeczna, dzięki chociażby powszechnemu dostępowi do Internetu utrudnia władzom zapominanie, po co zostały powołane. Przepisy prawne, co prawda nieliczne, które nakładają obowiązek na władzę przeprowadzenie konsultacji społecznych lub dyskusji publicznych nie precyzują ani jak, ani z kim owe konsultacje czy dyskusje mają się toczyć, w rezultacie mieszkańcy zdecydowanie zbyt rzadko w nich uczestniczą. Dzieje się tak z wielu różnych powodów: nie mają takiego obowiązku, nie chcą, nie wiedzą, że mogą, nie wiedzą jak, chcą i wiedzą i mogą, ale nie są dopuszczani.

Przyczyną braku konsultacji jest niechęć przedstawicieli władz publicznych do partycypacyjnego podejmowania decyzji oraz niski poziom kompetencji i umiejętności pracowników urzędów do ich przeprowadzenia. Wierzę, że w sprawowaniu władzy jest miejsce na bardziej aktywny, szerszy niż tylko uczestnictwo w wyborach, udział obywateli. I możliwa jest zmiana w stylu rządzenia oraz szersze stosowanie metod, które zapraszają obywateli do dyskursu o sprawach ważnych dla wspólnoty, do współuczestnictwa i współrządzenia.

Na temat moich rozważań miała wpływ analiza modeli i metod inicjowania partycypacji społecznej oraz przeanalizowanie jej poziomu na szczeblu lokalnym. Zwiększenie udziału obywateli, a co za tym idzie i ich świadomości w formułowaniu celów polityki publicznej pozwala lepiej rozpoznawać potrzeby mieszkańców oraz wzmacnia legitymizację działań samorządów. Popierając różne inicjatywy szerzące ideę partycypacji wzmacniamy poczucie odpowiedzialności za los wspólnoty.

Działania związane z partycypacją społeczną można podejmować z bardzo różnych powodów. Partycypacja obywatelska jest bardzo ważna społecznie, bo sprzyja rozwojowi demokracji lokalnej poprzez wzmocnienie oddolnych inicjatyw obywatelskich, pobudzenie i integrację środowisk lokalnych dzięki podejmowaniu wspólnych działań. Jest również skutecznym sposobem na rozwiązanie kontrowersyjnych problemów społecznych: daje możliwość wysłuchania opinii wszystkich zainteresowanych osób, „rozbrojenia” lokalnych konfliktów i zbudowania kompromisu. W demokratycznym państwie partycypacja społeczna powinna dotyczyć różnych sfer życia, w których decyzje podjęte przez władze publiczne mają znaczący wpływ na życie obywateli. Prawo do uczestniczenia w sprawach bezpośrednio dotyczących obywatela należy do jego ważnych praw. Udział społeczności lokalnej w planowaniu strategicznym jednostek samorządu terytorialnego jest ważny ze względu na określenie, zidentyfikowanie i zhierarchizowanie najpotrzebniejszych działań, a  systematyczne konsultacje społeczne umożliwiają stałą wymianę informacji na temat realnych problemów mieszkańców.

By partycypacja weszła na stałe do słownika lokalnego aktywizmu i jednocześnie nie była pustym sloganem, trzeba o niej mówić, i to coraz więcej. Jestem gorącym orędownikiem demokracji uczestniczącej, partycypacyjnej na najwyższym poziomie deliberacji.