Wyjściem do artykułu o pomnikach przyrody w Podkowie Leśnej jest uchwała dotycząca zniesienia formy ochrony dla czterech dębów szypułkowych (podjęta 30 lipca na sesji Rady Miasta). Wszyscy wiemy, że mamy drzewa na terenie miasta, które są pomnikami, które się starzeją i że ich stan często delikatnie mówiąc nie jest zadowalający. Jakie kroki miasto podejmowało dotychczas i jakie powinny być kolejne? To pytanie, które stawiam sobie ja, ale też powinni postawić sobie radni przy konstruowaniu budżetu na kolejne lata.
Podstawą prawną tworzenia pomników przyrody w Polsce jest Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody z późn. zm. Za pomnik przyrody mogą być uznane wg definicji ustawowej (art.41): pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, , krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, oraz jaskinie. Z dniem 1 sierpnia 2009 r., zgodnie z ustawą z dnia 18 czerwca 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie, Wojewoda Mazowiecki przekazał kompetencje w zakresie ustanawiania i znoszenia pomników przyrody Radzie Gminy. Do sierpnia 2009r istniał także tryb ustanowienia pomnika przyrody w drodze rozporządzenia wojewody. Przed przekazaniem powyższych kompetencji, w dniu 31 lipca 2009 r. Wojewoda Mazowiecki wydał rozporządzenie w/s ustanowienia pomników przyrody. Celem jego wprowadzenia było prawne usankcjonowanie obiektów przyrody, które ustanowione były jako pomniki przyrody w różnych okresach funkcjonowania ustaw dot. ochrony przyrody. Ustanowienie pomnika przyrody od sierpnia 2009r następuje wyłącznie w formie uchwały rady gminy, określającej nazwę danego pomnika, jego położenie, sprawującego nadzór, szczególne cele ochrony oraz zakazy właściwe dla tego obiektu. Uchwała wymaga uzgodnienia z regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska.
Na terenie Podkowy Leśnej zostały ustanowione jako pomniki przyrody 429 drzewa: brzoza brodawkowa, buk pospolity, lipa drobnolistna, sosna pospolita i dąb szypułkowy oraz 3 głazy narzutowe (znajdują się w ogrodzie przy Kościele).
Rada gminy może również znieść pomnik przyrody w drodze uchwały, po wcześniejszym uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska. Zniesienie formy ochrony przyrody następuje w razie utraty wartości przyrodniczych, ze względu na które ustanowiono formę ochrony przyrody, lub w razie konieczności realizacji inwestycji celu publicznego lub zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego. W/w uchwałą naszego miasta zniesiono formę ochrony pomników przyrody dla 4 dębów w Podkowie przy ul. Paproci.
Uzasadnieniem był zły stan zdrowotny, zagrożenie dla ludzi i mienia znajdującego się w pobliżu, co wynikało z ekspertyzy dendrologicznej. Uchwałę też pozytywnie zaopiniował Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Dotychczas zniesiono status ochrony z jednego pomnika przyrody na ul. Borowin.
Miasto od roku 2009 przeprowadziło szereg ekspertyz dendrologicznych dotyczących stanu pomników przyrody, z czego największa była przeprowadzona w 2010, gdzie dokonano oceny 300 pomników przyrody na terenie miasta, za cenę 49.434 zł. Do kolejnej ekspertyzy wytypowano 40 drzew na podstawie wcześniejszej ekspertyzy i najgorszego stanu zdrowotnego (za cenę 55.854zł). Są to drzewa, które wykazują się niską lub bardzo niską wytrzymałością pnia na złamanie lub budzą wyraźne objawy obniżonej stabilności w gruncie. Właściwie klasyfikują się do wycięcia. Wszystkie są na terenie miasta, w terenie zabudowanym i stanowią zagrożenie. W 2011r przeprowadzono kompleksowe prace pielęgnacyjne drzew – pomników przyrody (koszt 174.495zł).
Piszę o tym celowo, przy przybliżyć Państwu skalę problemu i wielkość ponoszonych kosztów tylko z przeznaczeniem na pomniki przyrody (poza pozostałą zielenią). Prace związane z ochroną pomników przyrody są kontynuowane, obecnie trwa opracowywanie strategii zieleni na terenie obszaru Trójmiasta Ogrodów wraz z opracowaniem inwentaryzacji zasobów przyrodniczych i koncepcji nowych nasadzeń – w ramach wspólnego projektu PTO (koszt całkowity 83.000zł).
Istnieje pilna potrzeba podjęcia decyzji co do kierunku polityki gospodarki drzewostanem, w tym pomnikami przyrody na terenie miasta. Dyskusja została rozpoczęta i pozostaje otwarta, zachęcam mieszkańców do aktywnego włączenia się.
Więcej informacji na temat pomników przyrody jest w przygotowanej przeze mnie prezentacji „Pomniki przyrody w Podkowie Leśnej”. Zachęcam do zapoznania się. Ekspertyzy są dostępne na stronie miasta w BIP.