Po trzech miesiącach oczekiwania przyszło uzasadnienie wyroku sądu z 24 czerwca br. dotyczącego sporu „o wodę”, o którym wspominałem w artykule http://arturtusinski-podkowa.pl/podkowa-lesna-wygrywa-w-sadzie-z-brwinowem-ws-przesylu-wody/ Sprawę wytoczyła Podkowie Leśnej gmina Brwinów. Wyrok jest miażdżący dla Brwinowa i otwiera drogę Podkowie Leśnej do roszczeń finansowych. Sąd w uzasadnieniu uznał wszystkie argumenty Podkowy Leśnej i podważył cały wywód gminy Brwinów.

Sąd mając na względzie charakter sprawy, wpływ na jakość bieżącej egzystencji tysięcy osób,  uznał za konieczne rozważenie, czy istniały podstawy do wypowiedzenia umowy. I jednocześnie wskazał odpowiedzialność gminy Brwinów  za braki wody w domach mieszkańców Żółwina, Owczarni i Tereni. Właściwie uzasadnienie jest tak czytelne, że mój komentarz jest zbędny, dlatego posłużę się cytatami (pod artykułem uzasadnienie w całości w pdf).

Z najważniejszych:

1. Sąd ocenił, że stron nie łączyło porozumienie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, a obligacyjna umowa nienazwana o świadczenie usług na rzecz gminy powodowej (…)Nie znalazły zatem oparcia w ustalonym stanie faktycznym twierdzenia Brwinowa o istnieniu porozumienia z art. 10 ust. 1 ustawy. Sąd wskazuje jednak, że słusznie pozwana gmina (Podkowa Leśna) podnosiła, że nawet przyjęcie, iż takie porozumienie wiązało strony, nie przesądzałoby o tym, że nie można jednostronnie go wypowiedzieć. Skoro bowiem gminom przyznano prawo, a nie obowiązek współpracy, to prawem tym jest również swobodne zakończenie stosunku prawnego. Jednostka samorządu terytorialnego nie może być bowiem zobowiązywana do dalszego wykonywania czynności na rzecz albo w porozumieniu z inną gminą, jeśli obowiązek taki nie wypływa z obowiązujących przepisów prawa.
2. Pozwana gmina (Podkowa Leśna) miała więc pełną dowolność w zakresie podjęcia co do tego, czy chce nadal trwać w stosunku prawnym, czy też od niego odstąpić.
3. Sąd zważył na fakt, iż w okresie dwudziestu lat jej obowiązywania zdecydowanie wzrosła liczba ludności zamieszkujących wsie, do których wodę dostarczano z sieci Podkowy Leśnej. W okresie związywania się stron umową, zakres obciążenia sieci wodociągowej Podkowy Leśnej z powodu konieczności dostarczania wody na teren wsi Żółwin, Owczarnia i Terenia był zdecydowanie niższy, a zakres obciążeń pozwanej gminy był znacznie niższy niż kształtowało się to w okresie wypowiadania umów. W sytuacji zaś, gdy niemal połowa wody płynącej w sieciach wodociągowych pozwanej gminy transportowana była do mieszkańców innej gminy, uznać należy, że pozwana gmina ponosiła wysokie koszty i obciążenia z tym związane. Samo wtłoczenia takiej samej ilości wody do systemu sieci wodociągowej pozwanej przez powoda nie przesądza o tym, że kompensował on wszelkie koszty z tym związane.– czyli Sąd przyznał, że to podkowianie ponosili koszty zaopatrzenia w wodę mieszkańców gminy Brwinów.
4. Dodatkowo, w okresie niedoborów wody, a w szczególności w roku 2017 i 2018 wystąpiły znaczne deficyty w kompensacie ilości wody pomiędzy stronami umowy na niekorzyść pozwanej gminy. Samo zrekompensowanie tych strat w latach kolejnych nie stanowi o tym, że powód prawidłowo zrealizował swoje umowne obowiązki, gdyż jak już wskazywano istotą roli gminy w zakresie dostaw wody jest ciągłe i stałe dostarczanie jej do mieszkańców. Wystąpienie deficytu wody jest zaś okolicznością, która ma znaczący wpływ na bieżące funkcjonowanie mieszkańców. Zadaniem gminy jest przy tym przede wszystkim zapewnienie dostępu do wody swoim mieszkańcom i zapewnienie dostępu do niej na swoim terenie. – tym samym Sąd potwierdził brak wypełniania zobowiązań wobec mieszkańców przez władze Brwinowa.
5. Ponadto Podkowa Leśna ma ograniczenia administracyjnoprawne w zakresie dobowej ilości poboru wód podziemnych, a ich przekroczenie wiązało się z karami administracyjnymi. W realiach sprawy prowadzi to do uznania, że miało podstawy faktyczne i należyte uzasadnienie wypowiedzenie umów złożone przez pozwaną gminę. Występujące po jej stronie wysokie obciążenie sieci wodociągowej, do którego prowadziło obowiązywanie umowy i zapewnianie stałego dostępu do wody na rzecz mieszkańców gminy sąsiedniej, obciążało gminę pozwaną ponad zwykłą miarę. Z zasad współżycia społecznego wyprowadzić można obowiązek współdziałania dwóch jednostek samorządu terytorialnego, lecz współpraca ta nie może mieć charakteru podległości jednej gminy i nieodpłatnego wykonywania zadań własnych gminy drugiej. Natomiast w niniejszej sprawie gmina Podkowa Leśna przez wiele lat zaopatrywała w wodę mieszkańców powodowej gminy działała na korzyść gminy powodowej, nie otrzymując z tego tytułu żadnych wymiernych korzyści. Słusznie Burmistrz pozwanej gminy podnosił, że takie działania stanowić mogą o odpowiedzialności organów zarządzających gminą pozwaną z tytułu nieprawidłowego wykorzystywania środków budżetowych.
6. Podkowa Leśna zgłaszając potrzebę podjęcia działań w celu unormowania sposobu doprowadzania wody do miejscowości gminy powodowej wykazała się przy tym należytym poziomem staranności i zapewniła powodowi odpowiedni czas na podjęcie działań zmierzających do dostosowania się do nowej sytuacji faktycznej.
7. Dotychczasowy sposób dostarczania wody na teren Owczarni, Żółwina i Tereni określić należy jako tymczasowy, choć stan ten trwał przez ponad 20 lat. Nie może być stale utrzymywany system, w którym jedna gmina nieodpłatnie przejmuje znaczną część obowiązków innej jednostki samorządu terytorialnego.
8. Złożone przez pozwaną gminę oświadczenia woli wyznaczyły również termin rozwiązania umowy, który – w ocenie Sądu – był wystarczający, aby powód mógł przygotować się na zakończenie współpracy między stronami. Pod uwagę przy ocenie długości terminu sąd wziął również pod uwagę fakt, iż Podkowa Leśna już wcześniej zgłaszała konieczność dostosowania warunków umowy do aktualnej sytuacji faktycznej. Brwinów nie mógł być więc zaskoczony złożonym przez pozwaną oświadczeniem woli o odstąpieniu od umowy. Z zasad lojalnej współpracy już wcześniej spoczywała na nim konieczność rozpoczęcia prac nad dostosowaniem sposobu dostarczania wody na teren miejscowości Owczarnia, Żółwin i Terenia. Z tych też względów, sąd uznał, że wypowiedzenie umów przez pozwanego było prawidłowe w okolicznościach faktycznych sprawy.
9. Również pozostałe zarzuty co do zachowania pozwanej gminy nie spotkały się z aprobatą sądu, a to ze względu na to, iż nie można było zarzucić pozwanej gminie nieprawidłowości przy wypowiadaniu umowy.
10. Zadaniem własnym Gminy Miasto Podkowa Leśna nie jest zaś dostarczanie, czy przesył wody na teren Gminy Brwinów. Zadaniem własnym gminy pozwanej jest jedynie dostarczanie wody do mieszkańców zamieszkujących teren tej właśnie gminy. Abstrahując od powyższego, umowa zawarta między gminami (z kwietnia 2020) nie może zostać uznana za wyraz podjęcia działalności gospodarczej bezpośrednio przez gminę. Wynagrodzenie, które otrzymywać miała gmina pozwana jednoznacznie związane jest z kosztami, które ponosiła w związku z utrzymaniem sieci wodociągowej oraz znaczną eksploatacją na rzecz powodowej gminy. Umowa ta (30 kwietnia 2020 roku) niejako prowadzi do przywrócenia stanu równowagi kontraktowej, gdyż samo bilansowanie wody pomiędzy gminami nie prowadzi do pełnego zrekompensowania wydatków, które pozwana gmina ponosiła w celu realizacji zobowiązań wobec gminy powodowej. Sąd nie odmawia przy tym prawa pozwanej gminy do otrzymywania środków pieniężnych, które związane są z rzeczywistymi działaniami, które podejmuje, aby dostarczać wodę na teren ww. wsi – to otwiera drogę Podkowie Leśnej do roszczeń finansowych.
11. Zakończenie zaś współpracy przez pozwaną gminę oraz pozostawienie zamkniętych zasuw sieci wodociągowej doprowadziło do znacznych komplikacji w wykonywaniu zadań własnym powodowej gminy. Nie prowadzi to jednak do automatycznego przyjęcia, że z tych względów działania pozwanej gminy było bezprawne. Jak już wcześniej wskazywano, pozwana gmina mogła wypowiedzieć umowy z 2000 i 2001 roku i nie było to działanie bezprawne. W tym zakresie nie można mówić o bezprawnym przymusie. Jako że wypowiedzenie umów było skuteczne, to i zamknięcie zasuw nie może być ocenione jako niezgodne z prawem.
12. Jeżeli chodzi o żądanie ustalenia nieważności umowy z dnia 30 kwietnia 2021 roku, to wskazać należy, że i w tym zakresie również nie można Brwinowowi przypisać istnienia interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c..

Powyższy stan faktyczny Sad, ustalił  na podstawie osobowych źródeł dowodowych oraz dowodów z dokumentów. W zakresie dokumentów, ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony procesu, jak również nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd ocenił jako wiarygodne – w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie – zarówno zeznania przesłuchanych w niniejszych sprawie świadków, jak również zeznania przedstawicieli stron.

Podkowie Leśnej, ktoś próbował przykleić bezduszną gębę, wykorzystując media w całej Polsce. Nie udało się. Z tej perspektywy, choć nie z naszej inicjatywy, to może i dobrze, że ta sprawa znalazła swój finał w sądzie.

Wyrok jest nieprawomocny.

Link  uzasadnienie wyroku _Brwinów