Po trzech miesiącach oczekiwania przyszło uzasadnienie wyroku sądu z 24 czerwca br. dotyczącego sporu „o wodę”, o którym wspominałem w artykule http://arturtusinski-podkowa.pl/podkowa-lesna-wygrywa-w-sadzie-z-brwinowem-ws-przesylu-wody/ Sprawę wytoczyła Podkowie Leśnej gmina Brwinów. Wyrok jest miażdżący dla Brwinowa i otwiera drogę Podkowie Leśnej do roszczeń finansowych. Sąd w uzasadnieniu uznał wszystkie argumenty Podkowy Leśnej i podważył cały wywód gminy Brwinów.

Sąd mając na względzie charakter sprawy, wpływ na jakość bieżącej egzystencji tysięcy osób,  uznał za konieczne rozważenie, czy istniały podstawy do wypowiedzenia umowy. I jednocześnie wskazał odpowiedzialność gminy Brwinów  za braki wody w domach mieszkańców Żółwina, Owczarni i Tereni. Właściwie uzasadnienie jest tak czytelne, że mój komentarz jest zbędny, dlatego posłużę się cytatami (pod artykułem uzasadnienie w całości w pdf).

Z najważniejszych:

1. Sąd ocenił, że stron nie łączyło porozumienie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, a obligacyjna umowa nienazwana o świadczenie usług na rzecz gminy powodowej (…)Nie znalazły zatem oparcia w ustalonym stanie faktycznym twierdzenia Brwinowa o istnieniu porozumienia z art. 10 ust. 1 ustawy. Sąd wskazuje jednak, że słusznie pozwana gmina (Podkowa Leśna) podnosiła, że nawet przyjęcie, iż takie porozumienie wiązało strony, nie przesądzałoby o tym, że nie można jednostronnie go wypowiedzieć. Skoro bowiem gminom przyznano prawo, a nie obowiązek współpracy, to prawem tym jest również swobodne zakończenie stosunku prawnego. Jednostka samorządu terytorialnego nie może być bowiem zobowiązywana do dalszego wykonywania czynności na rzecz albo w porozumieniu z inną gminą, jeśli obowiązek taki nie wypływa z obowiązujących przepisów prawa.
2. Pozwana gmina (Podkowa Leśna) miała więc pełną dowolność w zakresie podjęcia co do tego, czy chce nadal trwać w stosunku prawnym, czy też od niego odstąpić.
3. Sąd zważył na fakt, iż w okresie dwudziestu lat jej obowiązywania zdecydowanie wzrosła liczba ludności zamieszkujących wsie, do których wodę dostarczano z sieci Podkowy Leśnej. W okresie związywania się stron umową, zakres obciążenia sieci wodociągowej Podkowy Leśnej z powodu konieczności dostarczania wody na teren wsi Żółwin, Owczarnia i Terenia był zdecydowanie niższy, a zakres obciążeń pozwanej gminy był znacznie niższy niż kształtowało się to w okresie wypowiadania umów. W sytuacji zaś, gdy niemal połowa wody płynącej w sieciach wodociągowych pozwanej gminy transportowana była do mieszkańców innej gminy, uznać należy, że pozwana gmina ponosiła wysokie koszty i obciążenia z tym związane. Samo wtłoczenia takiej samej ilości wody do systemu sieci wodociągowej pozwanej przez powoda nie przesądza o tym, że kompensował on wszelkie koszty z tym związane.– czyli Sąd przyznał, że to podkowianie ponosili koszty zaopatrzenia w wodę mieszkańców gminy Brwinów.
4. Dodatkowo, w okresie niedoborów wody, a w szczególności w roku 2017 i 2018 wystąpiły znaczne deficyty w kompensacie ilości wody pomiędzy stronami umowy na niekorzyść pozwanej gminy. Samo zrekompensowanie tych strat w latach kolejnych nie stanowi o tym, że powód prawidłowo zrealizował swoje umowne obowiązki, gdyż jak już wskazywano istotą roli gminy w zakresie dostaw wody jest ciągłe i stałe dostarczanie jej do mieszkańców. Wystąpienie deficytu wody jest zaś okolicznością, która ma znaczący wpływ na bieżące funkcjonowanie mieszkańców. Zadaniem gminy jest przy tym przede wszystkim zapewnienie dostępu do wody swoim mieszkańcom i zapewnienie dostępu do niej na swoim terenie. – tym samym Sąd potwierdził brak wypełniania zobowiązań wobec mieszkańców przez władze Brwinowa.
5. Ponadto Podkowa Leśna ma ograniczenia administracyjnoprawne w zakresie dobowej ilości poboru wód podziemnych, a ich przekroczenie wiązało się z karami administracyjnymi. W realiach sprawy prowadzi to do uznania, że miało podstawy faktyczne i należyte uzasadnienie wypowiedzenie umów złożone przez pozwaną gminę. Występujące po jej stronie wysokie obciążenie sieci wodociągowej, do którego prowadziło obowiązywanie umowy i zapewnianie stałego dostępu do wody na rzecz mieszkańców gminy sąsiedniej, obciążało gminę pozwaną ponad zwykłą miarę. Z zasad współżycia społecznego wyprowadzić można obowiązek współdziałania dwóch jednostek samorządu terytorialnego, lecz współpraca ta nie może mieć charakteru podległości jednej gminy i nieodpłatnego wykonywania zadań własnych gminy drugiej. Natomiast w niniejszej sprawie gmina Podkowa Leśna przez wiele lat zaopatrywała w wodę mieszkańców powodowej gminy działała na korzyść gminy powodowej, nie otrzymując z tego tytułu żadnych wymiernych korzyści. Słusznie Burmistrz pozwanej gminy podnosił, że takie działania stanowić mogą o odpowiedzialności organów zarządzających gminą pozwaną z tytułu nieprawidłowego wykorzystywania środków budżetowych.
6. Podkowa Leśna zgłaszając potrzebę podjęcia działań w celu unormowania sposobu doprowadzania wody do miejscowości gminy powodowej wykazała się przy tym należytym poziomem staranności i zapewniła powodowi odpowiedni czas na podjęcie działań zmierzających do dostosowania się do nowej sytuacji faktycznej.
7. Dotychczasowy sposób dostarczania wody na teren Owczarni, Żółwina i Tereni określić należy jako tymczasowy, choć stan ten trwał przez ponad 20 lat. Nie może być stale utrzymywany system, w którym jedna gmina nieodpłatnie przejmuje znaczną część obowiązków innej jednostki samorządu terytorialnego.
8. Złożone przez pozwaną gminę oświadczenia woli wyznaczyły również termin rozwiązania umowy, który – w ocenie Sądu – był wystarczający, aby powód mógł przygotować się na zakończenie współpracy między stronami. Pod uwagę przy ocenie długości terminu sąd wziął również pod uwagę fakt, iż Podkowa Leśna już wcześniej zgłaszała konieczność dostosowania warunków umowy do aktualnej sytuacji faktycznej. Brwinów nie mógł być więc zaskoczony złożonym przez pozwaną oświadczeniem woli o odstąpieniu od umowy. Z zasad lojalnej współpracy już wcześniej spoczywała na nim konieczność rozpoczęcia prac nad dostosowaniem sposobu dostarczania wody na teren miejscowości Owczarnia, Żółwin i Terenia. Z tych też względów, sąd uznał, że wypowiedzenie umów przez pozwanego było prawidłowe w okolicznościach faktycznych sprawy.
9. Również pozostałe zarzuty co do zachowania pozwanej gminy nie spotkały się z aprobatą sądu, a to ze względu na to, iż nie można było zarzucić pozwanej gminie nieprawidłowości przy wypowiadaniu umowy.
10. Zadaniem własnym Gminy Miasto Podkowa Leśna nie jest zaś dostarczanie, czy przesył wody na teren Gminy Brwinów. Zadaniem własnym gminy pozwanej jest jedynie dostarczanie wody do mieszkańców zamieszkujących teren tej właśnie gminy. Abstrahując od powyższego, umowa zawarta między gminami (z kwietnia 2020) nie może zostać uznana za wyraz podjęcia działalności gospodarczej bezpośrednio przez gminę. Wynagrodzenie, które otrzymywać miała gmina pozwana jednoznacznie związane jest z kosztami, które ponosiła w związku z utrzymaniem sieci wodociągowej oraz znaczną eksploatacją na rzecz powodowej gminy. Umowa ta (30 kwietnia 2020 roku) niejako prowadzi do przywrócenia stanu równowagi kontraktowej, gdyż samo bilansowanie wody pomiędzy gminami nie prowadzi do pełnego zrekompensowania wydatków, które pozwana gmina ponosiła w celu realizacji zobowiązań wobec gminy powodowej. Sąd nie odmawia przy tym prawa pozwanej gminy do otrzymywania środków pieniężnych, które związane są z rzeczywistymi działaniami, które podejmuje, aby dostarczać wodę na teren ww. wsi – to otwiera drogę Podkowie Leśnej do roszczeń finansowych.
11. Zakończenie zaś współpracy przez pozwaną gminę oraz pozostawienie zamkniętych zasuw sieci wodociągowej doprowadziło do znacznych komplikacji w wykonywaniu zadań własnym powodowej gminy. Nie prowadzi to jednak do automatycznego przyjęcia, że z tych względów działania pozwanej gminy było bezprawne. Jak już wcześniej wskazywano, pozwana gmina mogła wypowiedzieć umowy z 2000 i 2001 roku i nie było to działanie bezprawne. W tym zakresie nie można mówić o bezprawnym przymusie. Jako że wypowiedzenie umów było skuteczne, to i zamknięcie zasuw nie może być ocenione jako niezgodne z prawem.
12. Jeżeli chodzi o żądanie ustalenia nieważności umowy z dnia 30 kwietnia 2021 roku, to wskazać należy, że i w tym zakresie również nie można Brwinowowi przypisać istnienia interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c..

Powyższy stan faktyczny Sad, ustalił  na podstawie osobowych źródeł dowodowych oraz dowodów z dokumentów. W zakresie dokumentów, ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony procesu, jak również nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd ocenił jako wiarygodne – w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie – zarówno zeznania przesłuchanych w niniejszych sprawie świadków, jak również zeznania przedstawicieli stron.

Podkowie Leśnej, ktoś próbował przykleić bezduszną gębę, wykorzystując media w całej Polsce. Nie udało się. Z tej perspektywy, choć nie z naszej inicjatywy, to może i dobrze, że ta sprawa znalazła swój finał w sądzie.

Wyrok jest nieprawomocny.

Link  uzasadnienie wyroku _Brwinów

Kolejne informacje o wzrostach nośników cen energii elektryzują nas wszystkich. W wielu samorządach, gdzie w ostatnich dniach otworzono oferty na zakup energii, tych emocji jest jeszcze więcej. Cztero- czy sześciokrotne wzrosty stały się niestety normą a nie wyjątkiem.

W tym miejscu należy przypomnieć, że państwowe spółki skarbu państwa, przedsiębiorstwa takie jak PGE czy PGNiG od roku 2019 w sposób systematyczny podnoszą ceny nie tylko dostarczanego gazu i prądu, ale podnoszą stałe koszty funkcjonowania swoich usług, czyli opłaty dystrybucyjne. Przed rokiem 2019 ta stała, niezależną cześć naszych faktur za energię stanowiła niespełna 30% rachunku. Dzisiaj, w wielu punktach poboru to ponad 55% kwoty całego rachunku.

Jak radzi sobie Podkowa Leśna?

Do oszczędności, optymalizacji wydatków bieżących od początku sprawowania przeze mnie funkcji burmistrza miasta przywiązuję dużą uwagę. W 2016 roku, planując modernizację i poprawę efektywności energetycznej miasta pisałem „Każdy wie, że koszty stałe funkcjonowania miasta są istotnym czynnikiem hamującym jego rozwój. Przy stosunkowo skromnym budżecie Podkowy Leśnej bardzo istotne jest pilnowanie wydatków i prowadzenie konsekwentnej polityki finansowej. „Przejadanie” budżetu, czyli wydawanie prawie wszystkich dochodów na tak zwane koszty stałe, czyli koszty funkcjonowania miasta bez próby racjonalnego nimi zarządzania czy szukania oszczędności może w konsekwencji doprowadzić do zapaści całych finansów gminy, nie mówiąc już o tym, że o wszelkich inwestycjach i rozwoju trzeba będzie zapomnieć na długie lata” Te słowa nie straciły nic na swojej aktualności.

Uwagę przywiązuję też do wykorzystywania nowych technologii, technologii smart, aby efekt zmniejszenia kosztów funkcjonowania miasta osiągnąć. W 2016 roku, przed wymianą opraw oświetleniowych wykonaliśmy inwentaryzację wszystkich latarni ulicznych i audyt energetyczny całego miasta w celu zmiany sposobu zakupu energii i rozdziału jej dostawców od tak zwanej „dystrybucji” czyli tej części którą zawsze „zgarnia” państwowy monopolista. Audyt miał nam pomóc w dobraniu najbardziej korzystnej procedury zakupu energii elektrycznej dla miasta Podkowa Leśna.

Koszty

Całkowite roczne koszty z tytułu zakupu energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulic wynosiły ok. 320 000 zł. Wymiana opraw była pierwszym krokiem na drodze do optymalizacji gospodarki energetycznej Podkowy Leśnej.

W 2016 roku jako miasto potrzebowaliśmy ponad 1.100.000 kWh energii rocznie, z czego lwią część 550.000 kWh pochłaniało oświetlenie naszych ulic. W skali miasta energia kosztowała nas prawie 1 mln zł, gdzie tylko z tytułu dystrybucji energii elektrycznej był to koszt 300 000 zł rocznie.

Brak proporcji wynikał z różnych taryf funkcjonujących wtedy na terenie miasta. W zeszłym roku całkowite zapotrzebowanie miasta na energie elektryczną wyniosło prawie 600.000 kWh, rachunki wyniosły nieco ponad 700 tysięcy złotych – mimo podwyżek, nadal jest to sporo mniej niż w roku wykonania audytu i latach poprzednich.

Wymiana oświetlenia

W końcu 2016 roku wymieniliśmy 999 z 1024 opraw świetlnych w mieście. Sodowe i rtęciowe zastąpiliśmy ledowymi z certyfikatami fitosanitarnymi w celu ochrony roślin. Oprawy też nie świecą światłem rozproszonym, tym samym zredukowaliśmy tak zwane zaśmiecanie przestrzeni sztucznym światłem.

Przy okazji wymiany okazało się, że przez lata oświetlaliśmy kilka ulic Brwinowa i skrzyżowanie na drodze wojewódzkiej 719. Dzisiaj w mieście funkcjonuje ponad 1150 opraw, a koszty energii spadły do 80 – 90 tyś złotych rocznie. Samo zapotrzebowanie zostało zredukowane do 25%. Rocznie na oświetlenie większej ilości lamp potrzebujemy niespełna 130.000 kWh energii, wobec ponad 550.000 kWh przed wymianą opraw.

Na wymianę opraw pozyskaliśmy pożyczkę, która została nam umorzona w 30% po osiągnięciu efektu ekologicznego. Tym samym inwestycja zwróciła nam się w 3 lata i 4 miesiące.

Później zredukowaliśmy zapotrzebowanie mocy, bo koszty opłat stałych – dystrybucyjnych uzależnione są od właśnie tego parametru i pośrednio faktycznego zużycia energii. Ze 170 kW przydziału mocy (samo oświetlenie) mamy obecnie tylko 41, co przyniosło nam także niebagatelne oszczędności w rachunkach za energie. Zmniejszyliśmy także ilość obwodów świetlnych z 31 do 21, co optymalizuje wydatki. Docelowo chcemy, aby było ich ok. 10.

Koszty oświetlenia naszych ulic dzisiaj kształtują się na poziomie 80-90 tyś złotych rocznie, z czego prawie połowa tej kwoty to opłaty stałe, niezależne od zużycia energii. Mimo podwyżek energii nie płacimy obecnie nawet 1/3 z tego co płaciliśmy w latach przed wymianą opraw.

 Wyłączanie lamp – nie ma takiego zagrożenia

Oszczędność z wyłączenia oświetlenia na ulicach w naszym mieście na 1 godzinę to niespełna 13 zł. Optymalnie moglibyśmy wyłączać światło w godzinach 0.30 do 4.30, czyli oszczędzać 52 zł/na dobę w sezonie zimowym. W okresie letnim będą to niższe kwoty, dlatego, że w tym roku zmieniliśmy funkcjonowanie zegarów sterujących oświetleniem. Zapalają się później i wyłączaj, skoro świt.

Nie podejmę decyzji o wyłączaniu naszego oświetlenia w nocy. Ważąc bezpieczeństwo (zwłaszcza, że mieszkamy w lesie), komfort poruszania się po ulicach z potencjalnymi oszczędnościami, uważam, że nie jest to dobre rozwiązanie, ani nie przyniesie istotnych oszczędności.  

Jedynie ozdoby świąteczne będą świeciły się od 6 grudnia do 6 stycznia, a nie 2 lutego jak w latach ubiegłych. Wymiana opraw na energooszczędne ledowe, redukcja zapotrzebowania mocy, zmiana sposobu sterowania doprowadziły nas do punktu, w którym nie mam już możliwości uzyskania dużych oszczędności. Mamy najbardziej oszczędne rozwiązania jakie można dzisiaj mieć.

Ściemnianie? Analizowaliśmy. Nasze oprawy trzeba byłoby doposażyć w moduły przeciwdziałające „mruganiu” światła i nadmiernemu ich zużywaniu. Koszt takiej inwestycji zwróciły nam się przy niewielkiej mocy opraw po 15-20 latach. Wyłączenie co drugiej lub co trzeciej lampy nie jest możliwe z uwagi na ograniczenia techniczne, musielibyśmy przeprojektować i wybudować od nowa linie oświetleniowe, co pociąga za sobą ogromne koszty liczone w milionach złotych.

Inne działania

Przy okazji termomodernizacji budynków miasta wymieniliśmy oprawy świetlne na energooszczędne. Docieplając budynki pozbyliśmy się piecyków elektrycznych. Modernizując pompownie ścieków, SUW, ujęcia wody, wykonaliśmy optymalizację procesów sterowania. To wszystko pozwoliło nam zredukować o 40% zapotrzebowanie na energię elektryczną i zredukować rachunki.  To pociągnęło redukcję przydziałów mocy w poszczególnych punktach poboru. Zmniejszenie opłat stałych. Tam, gdzie można redukujemy moc bierną, aby nie płacić za ten niezrozumiały przez większość osób punk na rachunku horrendalnych sum.

Dużą oszczędnością było dopasowanie taryf do faktycznego charakteru poboru w poszczególnych obiektach miejskich. To też były spore oszczędności.  Budowa przedszkola w standardzie pasywnym, które nie dość, że ma o 50% większą powierzchnię niż stare, to zużywa podobną ilość energii elektrycznej i mniej gazu, który tam wykorzystywany jest na potrzeby ciepłej wody i dogrzania układu wentylacji w naprawdę chłodne dni. Rozdzielając zakup energii od kosztów dystrybucji, organizując przetargi w połowie roku, a nie pod jego koniec, przez lata zagwarantowaliśmy sobie stabilność cen, a przynajmniej ich umiarkowany wzrost.

Wyzwania jednak przed nami. Fotowoltaika, pompy ciepła to perspektywa przyszłego roku. Jedna i druga inwestycja powinna już od przyszłego sezonu grzewczego przynieść nam oszczędności. A właściwie biorąc pod uwagę skalę podwyżek jaką funduje nam państwowy monopolista, złagodzić jej wzrosty.